De barmhartige blik van God
Brief van minister-generaal Massimo Fusarelli en de generale curie ter gelegenheid van het feest van Sint-Franciscus
Ter gelegenheid van het feest van Franciscus van Assisi op 4 oktober schreef minister-generaal Massimo Fusarelli ofm, samen met het generale bestuur, een brief aan de hele orde. Hij legt erin de nadruk op het belang van de stigmatisatie van Franciscus, waarvan de 800ste verjaardag dit jaar wordt gevierd.
Beste broeders en zusters,
Moge de Heer u vrede schenken! Het feest van Sint-Franciscus vindt altijd plaats vlakbij dat van de Stigmatisering van Franciscus dat er een paar weken aan voorafgaat. Dit jaar zijn we ons vooral bewust van de nauwe band tussen deze feesten, aangezien het precies achthonderd jaar geleden is dat Franciscus La Verna beklom om een periode van retraite en gebed door te brengen tussen de rotsen en bossen. Zoals hij het zelf zei, bracht hij daar een ‘vastentijd’ door vanaf het feest van de Tenhemelopneming tot het feest van de aartsengel Michaël.
“Hoeveel tijd besteed ik voornamelijk of zelfs uitsluitend aan gebed, aan retraite, aan het een beetje loskoppelen van mijn verplichtingen en ‘normale’ contacten (de mobiele telefoon!) om mij ‘uitsluitend’ aan God te wijden?”
Tijd geven aan een ontmoeting met de Heer
Franciscus’ beslissing om dit te doen is opmerkelijk. Hij vond het nodig om werk, activiteiten en preektochten af te wisselen met periodes die uitsluitend gewijd waren aan gebed en contemplatie. Zoals we kunnen zien waren die periodes lang: van 15 augustus tot 29 september is ongeveer 45 dagen!
De eerste vraag die wij onszelf stellen en aan u voorstellen is deze: Hoeveel tijd besteed ik voornamelijk of zelfs uitsluitend aan gebed, aan retraite, aan het een beetje loskoppelen van mijn verplichtingen en ‘normale’ contacten (de mobiele telefoon!) om mij ‘uitsluitend’ aan God te wijden?
Iedereen kent zijn eigen eerlijke antwoord, diep in zijn geweten. Wij nodigen u uit om dit antwoord te vergelijken met het model dat Franciscus ons biedt, terwijl hij La Verna beklimt voor zijn ‘Lent of St-Michael’.
En laten we niet denken dat Franciscus op een golf van mystiek enthousiasme naar La Verna ging, bewogen door iets wat alleen heiligen overkomt. Nee, Franciscus maakte een moeilijke periode door die de Assisi Compilation ‘een zeer ernstige verleiding’ noemt, die meer dan twee jaar duurde. Deze langdurige testperiode kwam voort uit de problemen die hij in de Orde ervoer na zijn terugkeer uit het Oosten, wat leidde tot zijn aftreden als minister-generaal. Een andere factor was de omstreden strijd over de definitieve tekst van de Regula bullata, die slechts enkele maanden voor zijn beklimming naar La Verna was goedgekeurd. Bijgevolg is de man die La Verna beklom een uitgeputte, lijdende Franciscus, die moeilijkheden heeft ervaren in zijn relaties met zijn broeders en zich goed bewust is van zijn eigen zwakheden. Tijdens zijn tijd van retraite brengt hij al die ervaringen mee en draagt ze over aan de Heer.
Zouden wij niet hetzelfde moeten doen, door ons hele leven in gebed te brengen en het aan de Heer toe te vertrouwen, met zijn zwakheden en vreugden, en ook met de moeilijkheden die we in de broederschap en in de bediening ervaren?
“We plaatsen (ons) leven onder de barmhartige blik van de Heer, die ons verwelkomt en geneest”
Een barmhartige blik
Soms vragen we ons af wat het onderwerp van onze meditatie zou moeten zijn. Franciscus leert ons dat het ruwe materiaal voor gebed ons leven is, in al zijn aspecten. We plaatsen dat leven onder de barmhartige blik van de Heer, die ons verwelkomt en geneest.
Franciscus ontmoette diezelfde blik op La Verna, in het mysterieuze visioen van de gekruisigde serafijn. Het eerste verslag van de gebeurtenis is te vinden in de biografie van Thomas van Celano, waar de eigenaardigheid van de figuur die Franciscus zag, wordt benadrukt. Deze figuur bezit zowel de eigenschappen van lijden (de gekruisigde) als de eigenschappen van glorie (de serafijn, de hoogste van de hiërarchieën van de engelen), in een vereniging van dood en glorie die, voor gelovigen, het paasmysterie van de verrezen Gekruisigde oproept. Bovendien benadrukt de beschrijving van de effecten van dat visioen op Franciscus ook die dubbele kwaliteit:
«Toen de gezegende dienaar van de Allerhoogste deze dingen zag, werd hij vervuld van het grootste ontzag, maar kon niet beslissen wat dit visioen voor hem betekende. Bovendien verheugde hij zich enorm en was hij zeer verheugd over de vriendelijke en genadige blik die de serafijn hem gaf. De schoonheid van de serafijn was onbegrijpelijk, maar het feit dat de serafijn aan het kruis was vastgemaakt en het bittere lijden, beangstigden hem grondig. Bijgevolg stond hij zowel verdrietig als blij op, terwijl vreugde en verdriet hun beurt in zijn hart namen.»
Zowel het unieke visioen van de gekruisigde seraf als de uitwerking van dat visioen op Franciscus spreken ons over het paasmysterie, dat nooit alleen de dood of de opstanding is, maar een onlosmakelijk verwevenheid van dood en leven, van pijn en glorie.
In La Verna ontbloot Franciscus zichzelf, met zijn vreugden en zwakheden, voor de blik van de Verrezen Gekruisigde, en in deze relatie van waarheid gebeurt er ‘iets’. Christus handelt, en zijn boodschap is ‘Ik ben met u’. De stigmata zijn het uitdagende teken van deze nauwe intimiteit van Jezus met Franciscus; ze zijn ‘het bewijs van christelijke wijsheid geploegd in het stof van [Franciscus’] vlees’, zoals Bonaventura zou zeggen.
“Moge de Heer ook in ons, in onze harten, handen en voeten, de bereidheid prenten om de echte roeping te herkennen om te werken voor zijn Koninkrijk”
Van Franciscus gestigmatiseerd tot de gestigmatiseerden van vandaag
De ontmoeting met Christus transformeert Franciscus; hij daalt af van La Verna met een hernieuwd vermogen om het mysterie van zowel het kruis als de glorie te herkennen die zich in de geschiedenis manifesteren. Hij zal zijn contact met de gestigmatiseerden van de geschiedenis vernieuwen — de armen en de melaatsen bij wie hij in de buurt zal blijven — maar hij zal ook de glorie van de kosmos herkennen, uitgedrukt in het Zonnelied dat hij een paar maanden na zijn afdaling van La Verna zal componeren.
Een echte ontmoeting met de gekruisigde en verrezen Christus heeft ook zijn effecten in ons, net zoals bij Franciscus, en leidt ons ertoe de gestigmatiseerden van onze tijd te herkennen, en spoort ons aan hen te benaderen, te troosten en te verzorgen. Zo’n ontmoeting nodigt ons ook uit om de kosmos op dit punt in de geschiedenis te beschouwen, waarin we dood en leven in barensnood zien. De kosmos draagt de stigmata van brute uitbuiting, maar onthult nog steeds de kracht van het leven, ingeprent door zijn Schepper. Ieder van ons wordt uitgenodigd om een naam te geven aan de gestigmatiseerden van onze tijd en de tekenen van dood en leven in de schepping te herkennen, die allemaal onze toewijding vereisen. Moge de Heer ook in ons, in onze harten, handen en voeten, de bereidheid prenten om de echte roeping te herkennen om te werken voor zijn Koninkrijk.
Zoals paus Franciscus zei toen hij de broeders van de broederschap La Verna ontving voor het honderdjarig bestaan: «Christenen zijn geroepen om een speciale relatie te hebben met de “gestigmatiseerde” mensen die ze tegenkomen. Degenen die “getekend” zijn door het leven, die de littekens van lijden dragen — van geleden onrecht of van gemaakte fouten. En in deze missie is de heilige van La Verna een metgezel op de reis, die deze mensen ondersteunt en helpt om zich niet te laten verpletteren door moeilijkheden, angsten en tegenstrijdigheden, hun eigen en die van anderen. Dit is wat Franciscus elke dag deed, vanaf de ontmoeting met de melaatse, zichzelf vergetend in gave en dienst.»
Hoe kunnen we het bewustzijn kweken dat het onze missie is om aan de gestigmatiseerden van vandaag dezelfde boodschap te brengen die Jezus aan Franciscus richtte, en die hij ook aan ieder van ons richt: ‘Ik ben met jullie’?
Wij verkondigen met ons leven en onze woorden de zekerheid dat Christus met ons is en met degenen die we ontmoeten, vooral degenen die lijden. Dit is het fundament van de christelijke hoop die onze reis bezielt. Dankbaar aan God voor de grote gave die hij ons heeft gegeven in Franciscus, een man die door de Geest is getransformeerd, wensen wij van harte dat u het feest van onze Serafijnse Vader viert met vreugde en met de vernieuwde genade om, net als hij, getuigen te zijn van het mysterie van de Gekruisigde en Verrezen Heer.
Op dit unieke feest van de Stigmata en het feest van Sint-Franciscus, begroeten wij u broederlijk.
Rome, generale curie, 17 september 2024
Feest van de Stigmata van Sint Franciscus
