Het is de winter van 1225 als Franciscus ziek te bed ligt. Zijn lichaam is uitgeteerd, zijn ogen kunnen nauwelijks daglicht verdragen. In die zware omstandigheden overvalt hem een mystieke ervaring die leidt tot het Zonnelied. Franciscus noemt alles ‘zuster’ en ‘broeder’. Hij ervaart dat alles in de schepping verbonden is in God. Lofzangen op de schepping zijn van alle tijden, maar Franciscus is de enige die nadrukkelijk de elementen noemt: wind, water, vuur en aarde. Als Franciscus hoort dat de burgemeester en de bisschop van Assisi elkaar in de haren zijn gevlogen, voegt hij, diepbedroefd, de strofe toe over verzoening en vrede. Hij laat twee broeders het lied bij de heren voorzingen, waarop deze zich verzoenen. Een klein jaar later, Franciscus’ dood is nabij, breidt hij het Zonnelied voor de laatste keer uit met zuster Dood. Hij is niet bang voor haar; je gaat immers naar de Vader in de hemel.

Het Zonnelied laat zien hoe we met de schepping en met elkaar om moeten gaan: als zusters en broeders. We zijn geen gebruikers van de schepping maar deel ervan. Als wij onze zuster moeder Aarde vervuilen, kan ze haar moederlijke taak niet volbrengen: het voeden van mens, dier en plant. We zullen het samen met deze ene aarde moeten doen.

In het Italiaanse woordje ‘per’ ligt het geheim van het Zonnelied. Wees geprezen mijn Heer ‘per sor aqua’: ‘door zuster Water’ wordt vaak vertaald. Maar je kunt ook lezen ‘voor’ of ‘om’ zuster Water. In ‘per’ vallen die betekenissen samen.

Franciscus roept zuster Water op God te loven door zuster Water te zijn. God loven is de opdracht die de Bijbel aan de schepping meegeeft. Omdat een bloem niets anders doet dan groeien en steeds meer bloem worden, moet dat wel haar lof zijn. Een tulp wordt steeds meer tulp en geen roos. Zo gaat het erom dat ook wij steeds meer onszelf worden, niet zomaar mens. Als je dat lukt, is het ook eenvoudiger anderen te accepteren zoals ze zijn. Zo vind je de ware vrede waar Franciscus op doelt: de vrede van het hart.

Broeder Hans-Peter Bartels

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Minderbroeders Franciscanen, nr. 1, 2025.