Brown Friday
Een alternatief voor Black Friday
Op 29 november is het dit jaar Black Friday. De dag – of beter de start van het lange weekend – waarop winkels ‘stunten’ met kortingen,
met lange rijen en files tot gevolg.
Br. Hans-Peter Bartels komt met een alternatieve ‘Brown Friday’, naar de kleur van onze pijen.
‘Black Friday’: dit fenomeen is overgekomen uit de Verenigde Staten. Daar is het de vrijdag na ‘Thanksgiving Day’, vaak kortweg ‘Thanksgiving’ genoemd. De dag dat Amerikanen ‘dankzeggen’ voor het goede dat ze hebben. Het is een wereldlijke nationale feestdag die religies, rangen en standen overstijgt; hoewel de ‘dankzegging’ van oorsprong (uiteraard) aan God was voor de binnengehaalde oogst. In zoverre lijkt het op de ‘Dankdag voor Gewas en Arbeid’ uit de protestantse traditie. ‘Thanksgiving’ valt altijd op de laatste donderdag in november. Het is het begin van een lang vrij weekend. De vrije vrijdag erna wordt dus gebruikt om massaal inkopen te gaan doen voor de kerstperiode.
Files of zwarte cijfers?
In de jaren 60 liepen de straten van Philadelphia vol met files. Het zag ‘zwart’ van de auto’s, vandaar de term ‘Black Friday’. Anderen zeggen dat de naam komt van het feit dat de Amerikaanse winkels voor het eerst dat jaar ‘zwarte cijfers’ schreven. Traditioneel worden verliezen in Amerika met rode inkt geschreven. Vandaar ook de uitdrukking ‘in het rood staan’ of ‘rode cijfers schrijven’. Daadwerkelijk de (ruime) laatste maand van het jaar maken ze pas winst.
Stunten met prijzen
Het is een dag dat ‘shoppen, shoppen, shoppen’ centraal staat. Het ‘shop till you drop’ (‘winkel tot je erbij neervalt’). Het is steeds meer gebruikelijk geworden te stunten met prijzen. (Letterlijk, want onlangs gaf iemand toe dat van “de oude voorraad achter waar we vanaf moesten” de prijs eerst met 80% werd verhoogd om daarna te gaan stunten met 25% korting. Voor de minder snelle rekenaar: je denkt dus 25% korting te krijgen, maar in principe betaal je dus 96% van de oorspronkelijke prijs. Dat komt erop neer dat het lijkt of je twee euro vijftig per tientje korting krijgt, maar in feite is het slechts veertig cent. Ahum, ik zeg maar zo… ik zeg maar niks…
Dan komt er nog eens bij dat het meer een ‘Black-long-weekend’ wordt. En dat het de dagen, weken erna een drukte van jewelste is bij de kringloopwinkel en de milieustraat. Als de flikkering van neonreclame en de verblinding van de korting voorbij is, gaan de ogen open, werkt het verstand weer helder en komt het besef: wat voor zooi heb ik nou toch weer gekocht… allemaal dingen die je eigenlijk niet nodig had.
Black Friday
Thanksgiving
Van ‘consumeerderdag’ naar ‘consuminderdag’: Brown Friday
Laat ik voorop stellen dat ik ondernemers uiteraard hun welverdiende boterham gun en ik snap dat bedrijven ‘zwarte cijfers’ willen schrijven. Maar het schuurt voor mij al met het idee van ‘Thanksgiving’: dankzegging voor al het goede dat je hebt. Prompt een dag later zijn we ineens niet meer blij, dankbaar en tevreden met wat we hebben, maar gaan we voor nóg meer. Maar goed, dat is nou kapitalistisch Amerika, zou je kunnen zeggen.
In Europa kennen we ‘Thanksgiving’ niet. Het is geen vrije dag en ook geen vrije vrijdag die erop volgt. Er is dus helemaal geen reden om dan zo’n ‘consumeerderdag’ in Nederland en Vlaanderen te houden. Het is sowieso geen goed initiatief in een tijd waarin we ons steeds bewuster worden dat het klimaat én onze zusters en broeders in armere delen van de wereld, maar ook de zusters en broeders in de knel in ons eigen land, en de natuur hier niet bij gebaat zijn.
Nee, het is een tijd waarin ‘consuminderen’ centraal zal moeten staan. Daarom is het tijd voor een alternatief, een ‘consuminderdag’. Een dag om los te laten en weg te doen wat je niet nodig hebt, maar een ander goed kan gebruiken. Dus… geen ‘Black Friday’ maar ‘Brown Friday’. ‘Bruin’ naar de kleur van onze franciscaanse habijten, uiteraard. Voor de franciscaans geïnspireerde mensen is al bijna 850 jaar het appel om te consuminderen.
Doet u mee? Gebruik 29 november eens om te kijken welke spullen er weg kunnen, in plaats van wat er nog bij past (maar eigenlijk helemaal niet erbij moet). Kunt u er iemand blij mee maken? Of geef het een tweede leven via de Kringloopwinkel. Anders gezegd niet ‘die en die winkel ruimt op’. Maar: ‘IK ruim op!’ Doet u mee?
Hans-Peter Bartels ofm
Giotto, Franciscus geeft zijn mantel aan een arme
De eerste Brown Friday?
