Ook in het Midden-Oosten is vrede mogelijk

Een interview met de Latijnse patriarch van Jeruzalem

Franciscaan Pierbattista Pizzaballa ofm, de Latijnse patriarch van Jeruzalem, legde tijdens een rondetafelgesprek in Rome rond het thema “Is vrede mogelijk? De crisis in het Midden-Oosten”, uit hoe een staakt-het-vuren in de levant vanuit politiek oogpunt momenteel ver weg is. Het proces is echter niet onmogelijk, maar moet ‘de vrucht zijn van een cultuur’ die ook wordt gezaaid vanuit scholen ‘die kansen creëren die het vertrouwen geleidelijk kunnen herstellen’.

De Latijnse patriarch van Jeruzalem, br. Pierbattista kardinaal Pizzaballa ofm

De Latijnse patriarch van Jeruzalem, kardinaal Pierbattista Pizzaballa, heeft zijn standpunt kenbaar gemaakt met betrekking tot het delicate conflict in het Midden-Oosten. Aanleiding was het rondetafelgesprek met als titel “Is vrede mogelijk? De crisis in het Midden-Oosten”, georganiseerd als onderdeel van het feest van de heilige padre Pio da Pietrelcina in het Heiligdom van San Salvatore in Lauro, in Rome. De bijeenkomst werd gemodereerd door de hoofdredacteur van de Vaticaanse media, Andrea Tornielli, die begon met het in herinnering brengen van de woorden van paus Franciscus bij zijn terugkeer van de lange apostolische reis naar Zuidoost-Azië en Oceanië, toen hij, in antwoord op een vraag over de kwestie van de oorlog in Gaza zei dat hij geen stappen zag in de richting van vrede. Tornielli herinnerde ook aan de rapporten die spreken over de uitgaven, alleen al in 2023, van meer dan 2 biljoen dollar voor de productie van wapens, evenals over een verandering in het taalgebruik van politici, voor wie het gebruik van kernwapens niet langer een taboe is.

Een conflict dat eeuwig lijkt

“Is vrede mogelijk?” was het leidmotief in het gesprek. De Italiaanse minister Giorgetti vergeleek de beelden uit het Midden-Oosten met de beproevingen die het bijbelse personage Job te verduren kreeg. “Het conflict keert zo terug dat het eeuwig lijkt. We kunnen niet geloven dat oorlog een onvermijdelijke toestand is”, zei hij. “Mensen van goede wil moeten een dialoog aangaan tot vreedzaam samenleven.” De gevolgen van het conflict, zo voegde de minister toe, strekken zich onvermijdelijk uit tot de mondiale economische gemeenschap en haar politieke dynamiek.

Het gevaar tussen Israël en Libanon escaleert

Pizzaballa begon met een update over de recente escalatie tussen Israël en Libanon. “Het noordfront is altijd heet geweest, het is niets nieuws dat er spanningen zijn, maar in deze vorm gaat het terug tot 2006, toen het Israëlische leger Libanon binnenviel”, zei hij. Met het uitbreken van het conflict heeft Hezbollah zijn aanvallen op Israël geïntensiveerd, zei de kardinaal, sprekend over operaties die “tot een paar dagen geleden op een min of meer gecontroleerde manier” doorgingen. Een nieuwe fase “van grotere intensiteit, zelfs al begonnen vóór de zogenaamde ‘pager-operatie'”, is nog steeds volop in het recente nieuws. “Het is heel moeilijk te begrijpen wat de werkelijke bedoelingen van sommigen zijn”, meende de patriarch, “er zijn beschuldigingen uitgewisseld, veel aankondigingen, en het is moeilijk te begrijpen wat echt is en wat niet. Maar het is een feit dat er, van de kant van beiden en op verschillende manieren, de bedoeling bestaat om de ander een soort ‘les’ te geven, om de bevolking te kalmeren.”

Het gevoel van ‘haat’ dat Gaza aantast

Op het front op de Westelijke Jordaanoever zijn de botsingen “voortdurend” en veroorzaken ze “zeer hoge” spanningen. Het gevoel van ‘haat’ dat na de aanslagen ontstond, komt het vredesproces niet ten goede, waardoor de situatie voortdurend ‘explosief’ wordt, onderstreepte Pizzaballa. Geen ‘Gaza 2’, maar nog steeds het toneel van een moeilijke situatie. Ze hebben een gemeenschappelijke keuken waar ‘twee keer per week’ eten wordt bereid, voor maaltijden die dan deels worden gecompenseerd door de humanitaire hulp die binnenkomt. De tekortkomingen op het gebied van hygiëne mogen echter niet worden onderschat, benadrukte de kardinaal, naast het risico op het oplopen van ziekten zoals polio, vooral onder jongeren. Een onderhandelingsfront “is er al heel lang”, aldus Pizzaballa: “Het bestaat uit Egypte, Qatar en de Verenigde Staten. Maar het werkt niet. Het lijkt altijd alsof we dicht bij de oplossing zijn, maar we komen nooit tot vrede.” Volgens de kardinaal is het echter nog steeds noodzakelijk om door te gaan met “werken”: “Alles wat een greintje vertrouwen kan brengen, is iets groots.”

Glas-in-loodraam in de St. Dionysius und Sebastiankerk in Kruft

“Vrede blijft echter altijd mogelijk, aangezien het een keuze is”

Een allegorie op de vrede door de Nederlandse beeldend kunstenaar Henri Verstijnen.

Verwar ‘vrede’ niet met ‘oplossing’

Herinnerend aan de aanslagen van 7 oktober, waarvan de verjaardag nadert, noemde de Latijnse patriarch van Jeruzalem die dramatische dag een ‘onverwachte’ gebeurtenis, die precies plaatsvond toen het erop leek dat de situatie in het Midden-Oosten op het punt stond zich te stabiliseren. De Israëlische bevolking zit nog steeds “binnen” deze tragische gebeurtenissen, zei hij: “We bevinden ons nog steeds in de piekfase van het conflict, maar we moeten de taal, criteria en perspectieven heroverwegen.” Wat de mogelijkheid van een staakt-het-vuren betreft, mogen we “het woord vrede niet verwarren met oplossing”, aldus kardinaal Pizzaballa. “In deze termen heeft het weinig zin om erover te praten. Op dit moment willen ze in Israël winnen en vrede is op dit moment geen overwinning. Dit is een van de grote misverstanden en niet alleen in het Heilige Land.”

Vrede is niet onmogelijk

Vrede blijft echter altijd mogelijk, ‘aangezien het een keuze is’. De kardinaal ging dieper in op het onderwerp en legde uit hoe “politieke vrede, waarbij twee partijen tot overeenstemming komen, niet bestaat. Dit betekent niet dat het onmogelijk is. De instellingen zijn momenteel verlamd en de diplomatie is niet in staat een beslissende invloed op het conflict uit te oefenen. De samenleving bestaat echter niet alleen uit instituties, maar ook uit andere werkelijkheden.” Bovenal degenen op het gebied van vrijwilligerswerk, die via talrijke kanalen in het Heilige Land aanwezig zijn, “met wie men kan samenwerken. Als ik dit jaar iets heb geleerd, is het dat je je moet voorbereiden op vrede. Het – zo onderstreepte hij – is de vrucht van cultuur en je moet dit van onderaf op scholen voorbereiden, en kansen creëren die het vertrouwen beetje bij beetje kunnen herstellen.”

De noodzaak en moed van getuigen

“Steden kunnen worden herbouwd”, merkte Tornielli op, maar het is moeilijker om “de haat uit te roeien die is gecreëerd bij kinderen en nieuwe generaties.” Juist binnen dit proces zal volgens Pizzaballa de interreligieuze dialoog cruciaal zijn, wat niet noodzakelijkerwijs betekent dat ieder van elkaar moet houden, maar wel dat oplossingen gevonden moeten worden om zij aan zij te leven. “Er zal behoefte zijn aan getuigen van vrede, die een eenzame positie moeten innemen, omdat de dingen niet uit zichzelf veranderen.” Het gesprek was daarom ook gewijd aan het woord ‘vergeving’ en hoe deze houding in de publieke reflectie gebracht kan worden. Wij christenen moeten bereid zijn dit in gesprek te brengen. Zelfs als we met weinigen zijn, moeten we durven verder te kijken.

De woorden van Don Tonino Bello

Ten slotte werd gesproken over het vaak simplistische taalgebruik in zulke delicate contexten. Zelfs achter het toetsenbord worden “zeer harde woorden” gebruikt. In die zin werden de onvergetelijke woorden van Don Tonino Bello in herinnering gebracht: “Oorlog begint wanneer het gezicht van de ander niet meer gezien wordt.”

Edoardo Giribaldi

Bron: www.vaticannews.va