Joost Klein zong op het Eurovisiesongfestival zijn lied ‘Europapa’. Helaas alleen in de voorronde en werd hem door een ongelukkig incident deelname aan de finale ontzegd.

Het lied gaat over Europa en over zijn vader. Hij bezingt zijn Europese droom van vrijheid en een wereld zonder grenzen.

Het volkslied van de EU is net zo idealistisch. Het is ontleend aan het vierde deel van de negende symfonie van Beethoven, dat gedeelte waar het koor de ‘Ode aan de vreugde’ (een gedicht van Friedrich Schiller) inzet. Het Europese volkslied is instrumentaal, zonder tekst. Maar omdat de melodie naar de ode van Schiller verwijst, wordt zonder meer duidelijk wat bedoeld is: het gaat om de idealen van broederschap, vrijheid en gelijkheid.

Eenheid in verscheidenheid is ook zo’n Europees ideaal. Het blijkt vaak genoeg een lastige en taaie opgave. Zeker wanneer een regeringsleider zich door regelmatige blokkades meent te moeten profileren.

Ver weg

Ergens is de EU ver weg. De politici die in Brussel ageren, kennen we nauwelijks. Hetzelfde geldt voor de buitenlandse partijen waarmee ze samenwerken. Tegelijkertijd is de EU kortbij. Denk aan de regels voor de landbouw, de auto-industrie, de ‘green deal’, of aan de E-nummers in onze levensmiddelen.

Het zijn eerder de negatieve berichten, de onbegrepen regelgeving en de lange procedures die ons beeld van de EU bepalen. Projecten met positieve uitkomsten beklijven niet of nauwelijks. Vergeten is dat de voorloper van de EU al een einde maakte aan de ‘eeuwige’ vijandschap tussen Frankrijk en Duitsland. En wie kan projecten noemen voor de ontwikkeling van structuurarme regio’s?

Ik hoef de EU niet verdedigen. Ik wil erop wijzen dat onze menselijke natuur geneigd is het negatieve te benadrukken. Extreme krachten in het rechtse partijenspectrum weten dit heel goed te benutten.

Bijna franciscaans

‘Eigen volk eerst’ en afkeer van vreemden zijn bekoringen. De ontmoeting met de melaatse was voor Franciscus een ommekeer in zijn leven. Zijn afkeer en weerzin van de verminkingen en de stank van etterend vlees zijn begrijpelijk. Tegen alle verwachting in ontmoette hij een mens en wel zo, dat hij na het afscheid geluk voelde.

De ander is altijd een vreemde. Zelfs de meest vreemde kan voor mij een verrijking zijn. “Aan het einde van de dag zijn we allemaal mensen”, zingt Joost Klein. Heerlijk nuchter, menselijk en bijna franciscaans.

Marcel Paulissen ofm

Deze bijdrage verscheen eerder in het magazine Minderbroeders Franciscanen, 2024, editie 3.