Sint-Jozef, patroonheilige van België
Een Spaanse erfenis
Wie de basiliek van Koekelberg bij Brussel in België bezoekt, zal daar een altaar gewijd aan de heilige Jozef tegenkomen. Dat deze heilige een plaatsje kreeg in het Belgische nationale heiligdom is geen toeval, want Jozef is de patroonheilige van dit land.
De dromende Jozef
Hoewel reeds de kerkvaders aandacht aan hem besteedden, kende de populariteit van de heilige Jozef een trage start in het Westen. In de vroege middeleeuwen bleef zijn herdenking grotendeels beperkt tot een aantal grote abdijen. Vanaf de 13de eeuw neemt deze toe door de activiteiten van de bedelorden zoals de franciscanen, de dominicanen en vooral de karmelieten.
Binnen de franciscaanse familie hebben vooral Bernardinus van Siëna en Bonaventura een bijzondere interesse voor Jozef getoond en werd hij geëerd als een toonbeeld van nederigheid. De verering voor de man van Maria was zo wijd verbreid binnen de orde dat paus Sixtus IV, die een franciscaan – conventueel was, de huidige feestdag op 19 maart invoerde.
In de 16de tot de 17de eeuw zullen de jezuïeten en opnieuw vooral de karmelieten Jozef propageren. De karmelieten zijn daarin aangevoerd door de grote mystica Theresa van Avila van wie hij de favoriete heilige was. Vooral in de Spaanse gebieden zal Sint-Jozef dan zeer populair worden.
“Needrig stille timmerman, zo klein in ’s wereld ogen, Jozef wie mocht ooit als Gij op heilger schatten bogen. In uw kleine woning, bezat Gij ’s Hemels Koning, Was uw gezellin d’Englenkoningin !” Oud Vlaams lied
Ook de Spaanse koning Carlos II (1661-1700), die door de gewoonte van zijn familie om huwelijken tussen neef en nicht aan te moedigen heel zijn leven last had van ernstige gezondheidsklachten en beperkingen, was deze voorliefde voor Jozef aangedaan. In 1697 kondigt hij aan dat Sint-Jozef de nieuwe officiële patroonheilige van Spanje en al haar gebieden wordt. Hoewel dat voor Spanje twee jaar later alweer veranderde, blijft onder andere in de zuidelijke Nederlanden Jozef de rol van patroonheilige vervullen. Als in 1831 de zuidelijke Nederlanden België worden is het dan ook logisch dat zij Jozef aanhouden. Ook de oude franciscaanse provincie in België zal Sint-Jozef als patroon kiezen.
De Belgen waren daarmee nogal avant-garde, want vanaf de 19de eeuw wordt Jozef één van de populairste heiligen. Op 8 december 1870 verklaart Pius IX hem patroonheilige van de hele kerk en in 1955 vertrouwde Pius XII hem ook in het bijzonder de arbeiders toe.
Het altaar van de heilige Jozef in de basiliek van Koekelberg
“De Zoon van de Almachtige komt in de wereld in een conditie van grote zwakheid. Hij maakt zich afhankelijk van Jozef om verdedigd, beschermd, verzorgd en opgevoed te worden. God vertrouwt deze man, zoals Maria dat doet, die in Jozef degene vindt die niet alleen haar leven wil redden, maar die ook altijd voor haar en het Kind zal zorgen. In die zin kan het niet anders dan dat de heilige Jozef de Behoeder van de Kerk is, want de Kerk is de uitbreiding van het Lichaam van Christus in de geschiedenis, en tegelijk is in het moederschap van de Kerk het moederschap van Maria verzinnebeeld.” Paus Franciscus
