Van heilige tot superheld: Franciscus in de kunst door de eeuwen heen
Franciscus in de National Gallery Londen
De tentoonstelling ‘Saint Francis of Assisi’ in de National Gallery in Londen toont de gevarieerde verbeelding van Franciscus in de kunst door de eeuwen heen. Van heilige tot klimaatdrammer. NRC liet onlangs in een uitgebreid artikel zeven karakteristieken van de heilige zien. De tentoonstelling is nog te bezichtigen tot 30 juli 2023.
“Vandaag de dag had Franciscus zich ongetwijfeld aangesloten bij Extinction Rebellion”
In de tentoonstelling in de Londense National Gallery komt de bezoeker oog in oog te staan met kunstwerken vanaf de 13e eeuw tot vandaag waarin de heilige Franciscus van Assisi figureert. Van middeleeuwse panelen, relikwieën en manuscripten tot moderne films en een Marvel-strip. Al deze werken laten iets zien van het leven en de erfenis van Sint Franciscus; zij tonen zijn veelzijdigheid en relevantie voor onze tijd: zijn spirituele radicalisme, toewijding aan de armen, zijn liefde voor God en de natuur en zijn oproep tot vrede en dialoog.
Beroemd zijn de fresco’s van Giotto, eind 13e eeuw, in de Sint-Franciscus basiliek in Assisi. Daarop zijn fragmenten uit het leven van Franciscus te zien. Ze vormden een startpunt voor de vele manieren waarop hij in de kunst is afgebeeld: als de man die zijn weelde aflegde, de vredestichter die op goede voet stond met islamitische leiders en de heilige die zelfs vogels wist te beroeren met zijn preken. Vandaag de dag had hij zich ongetwijfeld aangesloten bij Extinction Rebellion, schrijf NRC in een uitgebreid artikel dat inzoomt op zeven karakteristieken van de heilige. (Zie hieronder de zeven gehele werken en details.)
1 De blonde jongen
Sassetta (Stefano di Giovanni, ca.1392–1450) schildert Franciscus als blonde jongeling, die afstand doet van zijn aardse vader, gebaseerd op de levensschets van de Italiaanse franciscaanse theoloog Bonaventura.
2 De man met bloedende borst
Tekenend voor zijn heiligheid zijn de stigmata, die Franciscus twee jaar voor zijn dood kreeg. De Britse Benedictijner monnik en miniaturist Matthew Paris was de eerste die de heilige met de christuswonden tekende in zijn manuscript Chronica Majora (1240)
3 De lijdende schoonheid
Op ‘Sint Franciscus van Assisi in extase’ (1595) van Caravaggio is zijn schoonheid verbeeld. Vermoeid ligt de heilige achterover in de armen van een eveneens beeldschone engel.
4 De vriend van Jezus
Op het werk van de Spaanse schilder Bartolomé Murillo (1617 – 1682), die zich op zijn 45ste aansloot bij de franciscaanse orde, zien we Jezus aan het kruis en Franciscus die hem omhelst, terwijl Jezus zich met een arm losmaakt om een arm om Franciscus heen te slaan.
5 De klimaatactivist
Frank Cadogan Cowper toont met het werk ‘Saint Francis of Assisi and the Heavenly Melody’ (1904) Franciscus’ liefde voor dieren en natuurverschijnselen. Hij plaatst de heilige tussen de duiven terwijl een engel in een boom muziek maakt.
6 De vredestichter
In 1429 legde de Florentijnse Renaissanceschilder en dominicaan Fra Angelico vast hoe Franciscus in het jaar 1219 op reis gaat om sultan Al Malik Al-Kâmil te ontmoeten. Franciscus hoopte zo de oorlog tussen de christenen en de moslims te kunnen beslechten.
7 Superheld
In de Marvelstrip Francis. The Brother of the Universe uit 1980 verschijnt Franciscus als superheld.
