Corinne Groenendijk wil voorbij aan het klagen en somberen over de ecologische staat van Moeder Aarde. Ze wil geen leefstijl propageren waarin vooral veel niet mag. Groenendijk benadrukt dat het vreugdevol is om duurzaam te leven en in verbondenheid met anderen te werken aan een duurzame planeet. “Er is niets leukers dan met elkaar te ontdekken dat een groene leefstijl plezier geeft.”

Het boek is tweeledig van opzet: als lezer maak je enerzijds kennis met thema’s uit de franciscaanse spiritualiteit en anderzijds krijg je een scala aan manieren aangereikt om duurzaamheid in eigen leven te integreren. Die twee invalshoeken zijn uiteraard goed te combineren. Het boek wil zowel inspireren als een doe-boek zijn.

In de eerste zes hoofdstukken volgen evenzovele thema’s uit de franciscaanse spiritualiteit: vreugde, kwetsbaarheid, betrokkenheid, vrede, eenvoud en stilte. In hoofdstuk 7 wordt het thema duurzaamheid verkend vanuit specifiek Clara van Assisi. Hoofdstuk 8 besluit met de vraag ‘Hoe ga je nu verder?’

Primaire bronnen

Door het hele boek heen vind je fragmenten uit primaire franciscaanse bronnen: het Zonnelied, Franciscus’ testament, de Wijsheidsspreuken, het Vredesgebed (ooit aan Franciscus toegeschreven, maar feitelijk ontstaan in de tijd rond de Eerste Wereldoorlog) en een brief van Clara aan kloosteroverste Agnes.

Daarnaast biedt het boek veel meditatie- en aandachtoefeningen. Veel daarvan komt uit de mindfulness-sfeer: “Luister drie minuten naar het geluid buiten het gebouw, drie minuten naar de geluiden in het gebouw en drie minuten naar de geluiden in je eigen lichaam en geest.”  Of: “Loop in stilte, land in het hier en nu.” Verder bevat het boek tal van vragen en tips: “Met wie kun jij lekker sparren over je leven (…)? Waar of met wie beleef je gemeenschap als het gaat om duurzaam leven?” Of: “Waar sta ik nu in mijn leven (…)? Wat brengt mij in verbinding met de diepe vreugde waar Franciscus over zingt in zijn lied?”

Onder het kopje “Wat kun je doen?” volgen bijvoorbeeld tips als: minder vliegen, spullen delen, minder of geen vlees eten, groente van het seizoen en uit de buurt kopen, een kleinere ecologische voetafdruk, groen stemmen, je spaargeld niet beleggen in vervuilende activiteiten, duurzaamheid mee laten spreken in je geloof.

Groenendijk begeleidt zelf reizen naar Assisi, Iona en Taizé, verzorgt online retraiteprogramma’s en is initiatiefnemer van de gemeenschapstuin ‘Zin-in-Groen’. Haar eigen ups en downs in het zoeken naar een duurzaam leven zijn een regelmatig terugkerend element in het boek.

Ten slotte haakt ieder hoofdstuk aan bij de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, zoals geen armoede, geen honger, goede gezondheidszorg en welzijn, kwaliteitsonderwijs en gendergelijkheid.

Marginaliteit

Je kunt je afvragen wat dit boek bijdraagt. Blijft het niet in marginaliteit steken in het licht van de enorme omvang van het ecologische vraagstuk? Een beter milieu begint niet bij jezelf is de titel van het boek van journalist Jaap Tielbeke, waarin hij het overheidsbeleid hekelt dat jarenlang de verantwoordelijkheid voor een duurzamer samenleven bij de individuele burger heeft neergelegd. Een beter milieu begint bij politiek die ingrijpende systeemveranderingen initieert.

Nu staat het een niet los van het ander. Het waren vaak individuen die een slinger gaven aan grote culturele omwentelingen, terwijl de burger pas bereid zal zijn tot duurzame gedragsverandering als de druk vanuit het grotere geheel daartoe groot genoeg is.

Het boek VerduurSamen met Franciscus mikt op het meso-niveau, het niveau waarop individuen in groepsverbanden van gelijkgestemden vormgeven aan een gezamenlijke duurzame levensstijl.

Corinne Groenendijk, VerduurSamen met Franciscus. Naar een groene en geïnspireerde leefstijl, Berne Media, 112 blz., € 15,-.

Voor workshops en retraites over ‘groener leven’, zie: Agenda | Corinne Groenendijk.