Op 2 augustus viert de franciscaanse familie de wijding van de basiliek van Maria ter Engelen, nabij Assisi, met daarin het kleine kapelletje, ‘Portiuncula’ (stukje) genaamd. Dit kapelletje was Franciscus door de benedictijnen in bruikleen afgestaan en bij alle nadruk op de gelofte van armoede heeft Franciscus zijn broeders op het hart gedrukt dit plekje nooit op te geven.

Bakermat

De kleine kapel is de bakermat van de broederschap en Clara is hier haar leven als arme vrouwe begonnen. Franciscus is vlak naast de kapel gestorven en daar staat nu een nog kleinere kapel, die van de transitus (overgang). De basiliek overwelft nu beide kapelletjes en heeft ze daarmee door de eeuwen heen bewaard.

Door naar de Portiunculakapel te pelgrimeren kon een aflaat worden verdiend. Assisi wordt op 2 augustus nog steeds door duizenden pelgrims overstroomd.

Portiuncula-picknick

De gouache hiernaast van broeder Philippus Philippus ofmcap verwijst naar een verhaal dat zich afspeelt in de omgeving van het Portiunculakapelletje. Het stamt uit de Fioretti (‘bloemetjes’), een bundel legendarische verhalen over Franciscus en zijn eerste volgelingen, samengesteld rond 1380. Het verhaal (nr. XV) wordt ook wel betiteld als de Portiuncula-picknick.

Clara had al vaker haar verlangen geuit om eens met Franciscus samen te eten. En eindelijk wilde hij een keer aan haar wens voldoen. Die maaltijd vond plaats in Santa Maria degli Angeli, toen nog een bosrijk gebied met in het midden de kleine kapel.

Vervoering

Franciscus, Clara, een medezuster en enkele broeders kwamen volgens het verhaal maar nauwelijks aan eten toe. “Franciscus begon zo mooi en verheven en zo betoverend over God te spreken, dat een overvloed van goddelijke genade over hen neerdaalde en ze allen in geestvervoering raakten.”

De gloed geleek zo sterk op een groot vuur dat de inwoners van Assisi vreesden dat er in het verblijf van de broeders brand was uitgebroken. Ze kwamen aangerend om het vuur te blussen.

Dichterbij gekomen ontdekten ze dat het hele gezelschap rond Franciscus en Clara in contemplatie verzonken was. Ze begrepen direct dat het om een hemels vuur ging dat de goddelijke liefde had verbeeld. In hun harten intens getroost en gesticht keerden de inwoners naar Assisi terug.

Fer van der Reijken ofm

De gouache Portiuncula-picknick hangt in de eetzaal van Stadsklooster San Damiano in ‘s-Hertogenbosch.